Karar No : 2014/1718
Karar Tarihi : 02.12.2014
İlgili Kanun No : 4734
İlgili Madde No : 38
(Ankara 3. İdare Mahkemesi)
….Dava; B. Belediyesi tarafından, 11/03/2014 tarihinde yapılan "B. Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü'ne Bağlı Alanların Temizliği, Sulanması, Bakımı ve Onarımı" ihalesine ilişkin dava dışı istekli tarafından yapılan itirazen şikayet başvuru üzerine alınan davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin Kurul'un 18/06/2014 tarih ve 2014/UH.I-2382 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun “Aşırı Düşük Teklifler" başlıklı 38. maddesinde; “İhale komisyonu verilen teklifleri 37. maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” kuralı yer almış; aynı düzenlemeye Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 59. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında da yer verildikten sonra, maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; "Aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde; Kamu İhale Kurumu tarafından aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlenmiş ise, ihale komisyonunun bu düzenlemeyi esas alacağı; aşırı düşük teklif değerlendirmesinde tekliflerin, asgari maliyet yanında sözleşme giderlerini karşılayıp karşılamadığının da dikkate alınacağı" belirtilmiştir.
Öte yandan, Kamu İhale Genel Tebliği’nin işlem tarihinde yürürlükte olan 79.4.1.maddesinde; "İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir." kuralı; 79.4.2.2. maddesinde; "Verilecek hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler, hizmetin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya hizmetin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; sadece bu hususların neler olduğu değil, belirtilen çözüm, avantajlı koşul, özgünlük ya da hizmetin ekonomik olması sayesinde elde edilen maliyet avantajının da bilgi ve belgelere dayalı olarak açıklanması gerekmektedir." kuralı; 79.4.2.3. maddesinde; "Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak Kanun’un 38. maddesi uyarınca yapacakları açıklamaya dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir, isteklilerin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Tedarikçi veya üreticiden alınan proforma faturalar,
b. Fiyat teklifleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır.” kuralı; 79.4.2.8. maddesinde "İstekli tarafından açıklaması yapılacak girdinin fiyatının, kamu kurum ve kuruluşlarınca ilan edilen ilgili mala ilişkin asgari fiyatlara uygun olması halinde sadece ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olan asgari fiyatın belgelendirilmesi suretiyle açıklama yapılması yeterlidir. (Örnek: EPDK tarafından il bazında günlük olarak yayımlanan akaryakıt fiyatları vb.)" kuralı yer almıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; Bornova Belediyesi tarafından, 11/03/2014 tarihinde yapılan "Bornova Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü'ne Bağlı Alanların Temizliği, Sulanması, Bakımı ve Onarımı" ihalesine ilişkin olarak muhtelif tarihlerde Kurul'a intikal eden itirazen şikayet başvuruları üzerine Kurul tarafından, 23.01.2014 tarih ve 2014/UH.I-456; 2014/UH.I-457 sayılı ve 09.04.2014 tarih ve 2014/UH.I-1740 sayılı kararların alındığı, en son alınan karar uyarınca ihale komisyonunun 17.04.2014 tarih ve 7 sayılı kararıyla; isteklilerin işçilik kalemlerine ait teklif tutarları, yaklaşık maliyet hesabında kullanılan işçilik hesaplama modülüne göre hesaplanan rakamlara kıyasla sınır değerin altında kalmadığından; teklif bedelini oluşturan diğer maliyet bileşenleri olan araç akaryakıt ve amortisman giderleri, giyim ve iletişim giderleri için 4734 sayılı Kanunun 38. maddesine istinaden isteklilerden açıklama istenilmesine karar verildiği, İdarenin 18.04.2014 tarihli yazılarıyla aşırı düşük tekliflerin sahiplerinden, teklifi oluşturan maliyet bileşenlerinden araçlara ait amortisman bedellerine, araçlara ait akaryakıt bedellerine, işçi kıyafetleri ile koruyucu malzemelere ve iletişim bedellerine ilişkin 4734 sayılı Kanun’un 38. maddesi ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79. maddesine atıfta bulunmak suretiyle açıklama istenildiği, ihale komisyonunun 29.04.2014 tarih ve 8 numaralı kararıyla; isteklilerden birinin açıklama vermediğinden teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, davacı ile diğer bir ortak girişim grubunun idareye verdikleri açıklamaların mevzuata uygun olduğu değerlendirilerek tekliflerin geçerli kabul edildiği ve ihalenin davacı şirket üzerinde bırakıldığı, ihaleye katılan A. İnşaat Temizlik Hizmetleri Yemek Üretim Peyzaj Otomasyon Taahhüt Ltd.Şti.'nin yaptığı şikayet başvurusunun 15.05.2014 tarihli işlemle reddi üzerine adı geçen şirket tarafından itirazen şikayet başvurusunda bulunulduğu ve bu başvuru üzerine Kurul tarafından davacı şirketle ilgili olarak; "Birim fiyat teklif cetvelinde işçilik giderleri için 12.533.961,60-TL teklif edildiği, bu tutarın 390 kişi için öngörülen asgari işçilik maliyeti tutarından yüksek olduğu, giyim fiyatlarının belirlenmesinde Teknik Şartname’de belirtilen giysi özelliklerinin dikkate alındığı; giyim giderlerinin şirkete maliyetinin 83.587,12-TL ve bu tutara %3 sözleşme giderleri (2.507,61-TL) eklendiğinde toplam maliyetin 86.094,73-TL olduğu, Özel Şartname’nin 1.18. maddesinde istenilen miktarda giyim malzemesinin tek tek birim fiyatı ile toplam tutarın gösterildiği 01.11.2013 tarihli proforma faturanın bulunduğu, proforma faturada söz konusu ürünlerin 2013/143213 İKN'li ihalenin dokümanında istenilen özelliklerde olduğunun beyan edildiği, “Birim satış tutarının mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkartılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresine yer verildiği ve proforma faturayı veren firma ile SMMM tarafından kaşelenerek imzalandığı; iletişim giderleri için sözleşme giderleri dâhil 6.851,77-TL bedel öngörüldüğü, telefon bedeli, navigasyon bedeli ve hat bedelinin ilgili firma ve SMMM tarafından onaylı proformanın sunulduğu; çift sıralı kamyonet ve bom aracı için, araçların miktarları, çalışma gün sayılan amortisman bedellerinin gösterildiği, kiralık olarak temin edilecek damperli kamyon, su tankeri ve kepçe için de araç sayıları, çalışma gün sayıları, kira fiyatları ve toplam bedellerinin açıklandığı, araçların amortisman ve kiralama giderlerinin (sözleşme giderleri dâhil) 266.302,76-TL olarak verildiği;araçların akaryakıt gideri için, 866.919,66-TL bedel öngörüldüğü, araçların her birine ilişkin olarak tüketim miktarlarının verildiği, ancak, araçların yakıt tüketim miktarlarını belgelendirmek üzere özel servisten alınmış bir yazı ile yakıt tüketim miktarının hesaplanmasına ilişkin tablonun sunulduğu ve tablonun alt kısmında bazı veriler esas alınarak hesaplama yapıldığı belirtilmekteyse de, bu verilere ilişkin tevsik edici herhangi bir belgenin (araçlara ait verileri gösteren katalog veya araçların yetkili servisi veya bayisi tarafından düzenmiş belge) sunulmadığı, bu durumda söz konusu açıklamanın mevzuata uygun şekilde belgelendirmediğinin anlaşıldığı" gerekçesiyle davacının teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesine ilişkin 18/06/2014 tarih ve 2014/UH.I-2382 sayılı kararın alındığı, davacı şirket tarafından söz konusu kararın alınmasından sonra ihale konusu işte kullanılacak bazı araçların yakıt tüketimlerinin ne kadar olabileceği konusunda yetkili bayii ve servislere yapılan başvurulara verilen cevaplarda servis ve satışı yapılan araçlarda aracın üst ekipmanı, tonaj, nerede kullanıldığı, kullanan şoför, klima kullanımı, dur-kalk sayısı, fiziki koşullar, kontak açma ve kapama sayısı gibi etkenlere bağlı olarak yakıt sarfiyatı değişebileceğinden bu veriyi resmi olarak belgelendirmenin ve görüş vermenin mümkün olmadığı ve bu nedenlere bağlı olarak araç kataloglarında da yakıt verilerine yer verilmediği hususlarının yer aldığı ve davacı tarafından dava dosyasına ibraz edilen Ford marka kamyonlara ait katalogda da yakıt verilerine ilişkin bir bilginin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Olayda; davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmesinin gerekçesinin aşırı düşük teklif açıklamasında yer alan verileri tevsik edecek, araçlara ait verileri gösteren katalog veya araçların yetkili servisi veya bayisi tarafından düzenmiş belgenin ibraz edilmemesine dayandırıldığı, buna karşılık davacı şirket tarafından, araç kataloglarında yakıt giderlerine ilişkin bir hususa yer verilmediği ve yetkili servis ve bayiler tarafından verilen yazılarda da yakıt sarfiyatının çeşitli faktörlere dayalı olarak değişeceği yönünde görüş bildirildiği ileri sürüldüğünden uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için Mahkememizin 10.10.2014 tarihli ara kararıyla Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nden araçların salt günlük çalışma saatleri esas alınarak günlük yakıt tüketimlerinin tespit edilip edilemeyeceği, yakıt tüketimine ilişkin bilgilerin araç kataloglarında yer alıp almayacağı ve davacı şirket tarafından ihaleye konu işte kullanılacak araçların model, marka v.b. özellikleri dikkate alındığında araçların günlük yakıt tüketimlerinin belirlenip belirlenemeyeceği gibi hususlar sorulmuş, adı geçen Birliğin 05.12.2014 tarihli cevabında, davacı şirket tarafından dava dosyasına ibraz edilen yetkili servis ve bayilerden alınmış çeşitli yazılarda belirtilen hususlara benzer değerlendirmelere yer verilmiştir.
Öte yandan, Kamu İhale Genel Tebliği'nin yukarıda aktarılan maddelerinde araç yakıt giderlerine ilişkin açıklama istenilen hallerde, bu açıklamanın ancak ihale konusu işte kullanılacak araçlara ait verileri gösteren katalog veya araçların yetkili servisi veya bayisi tarafından düzenmiş belgelerin ibrazı halinde kabul edileceği, aksi halde açıklama geçersiz kabul edilerek teklifin değerlendirme dışı bırakılacağı ve bu araçların özel servislerinden alınan belgelerin geçersiz sayılacağı yönünde bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davacı şirketin araç yakıt giderlerine ilişkin teklif ettiği fiyatın ve bu giderlere ilişkin açıklamasının gerçek durumu yansıtmadığı yönünde yapılmış bir tespitin de bulunmadığı ve yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alındığında, davacı şirketin araç yakıt tüketimlerine ilişkin yaptığı aşırı düşük teklif açıklamasının diğer yönlerden incelenerek mevzuata uygun olup olmadığının incelenmesi gerekirken, salt ilgili mevzuatta yer verilmeyen belgelerle tevsik edilmediğinden bahisle açıklamanın mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılarak teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına yönelik olarak tesis edilen işlemde hukukî isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, ….