Karar No : 2015/930
Karar Tarihi : 09.03.2015
İlgili Kanun No : 4734
İlgili Madde No : 5, 40
(Danıştay 13. Dairesi)
Dosyanın incelenmesinden; Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Daire Başkanlığı'nca 23.01.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ve davacı şirketlerin ortak girişim olarak teklif verdiği “Antakya-Samandağ (Samandağ Geçişi Dâhil) Yolu Km:0+000-26+690 12 Kesiminin Yapım İşi" ihalesine yönelik başka bir istekli tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusunda özetle; ihaleye ait şartnamede “A.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması" başlıklı bölümünde, fiyat dışı unsur olarak belirlenen iş kalemlerine ait imalatların isteklilere göre farklı kalite ve teknik değer niteliği taşıyıp taşımadığının anlaşılmasının mümkün olmadığı, Yapım işleri Uygulama Yönetmeliği'nin 62. maddesinin 2. fıkrasında bu farklılıkların belgelendirilmesi gerektiğinin düzenlendiği, ihalede sadece iş kalemlerine istekliler tarafından teklif edilen fiyatların fiyat dışı unsur olarak kabul edilmesinin yanlış olduğu, iş kalemlerine ilişkin imalatların farklı kaynaklardan, farklı temin yerlerinden temin edilen malzemelerle ve farklı metotlarla imalatının mümkün olduğu, bu durumun söz konusu imalatların kalite ve teknik değer niteliğini düşürmeyeceği gibi bazen artırabileceği, bu hâliyle Şartname’nin rekabeti engelleyici nitelik taşıdığı, Kanun ve Yönetmeliklere aykırı olduğu iddialarına yer verildiği; bunun üzerine Kamu İhale Kurulu'nca, dava konusu işlemle, ihale dokümanında belirtilen 10 adet iş kalemi için “isteklilerce teklif edilen fiyatların, aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin % 70 – % 130 aralığında (% 70 ve % 130 dâhil) kalması” durumunda isteklilere puan verileceğinin öngörüldüğü, buna göre, puan almak isteyen isteklilerce teklif fiyatı belirlenirken olası yaklaşık maliyetin esas alınması gerektiği, dolayısıyla serbest piyasa koşullarında teklif fiyatı oluşturulmasının fiilen kısıtlandığı, bu itibarla söz konusu düzenlemeyle sağlıklı fiyat rekabetinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle ihalenin iptaline karar verildiği, bunun üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Uyuşmazlık konusu ihaleye ilişkin İdari Şartnamenin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi başlıklı 35. maddesinde; “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
35.1.1.
A. Değerlendirme “teklif fiyatı” ile “kalite ve teknik değer nitelik” olmak üzere iki kısımda yapılacaktır.
A.1. Teklif fiyatı puanlaması
Teklif fiyatı puanlaması 70 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı sahibi istekli 70 puan alacak olup, diğer isteklilere ait teklif puanları; TP = (TFmin x 70) / TF formülü ile hesaplanacaktır. Bu formülde;
TP: Teklif puanı,
TFmin: Geçerli teklifler içinden istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı,
TF: İsteklinin teklif fiyatı ifade eder.
A.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması
Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması 30 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait kalite ve teknik değer nitelik puanlamasına konu iş kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
İş Kalemi No. Puanı
……..
Söz konusu iş kalemleri için isteklilerce teklif edilen fiyatların; aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin % 70 – % 130 aralığında (% 70 ve % 130 dâhil) kalması durumunda her bir iş kalemi için yukarıdaki tabloda yer alan puanlar verilecektir, isteklilerin teklifleri % 70 – % 130 aralığı dışında kalıyorsa iş kalemleri için puan alamayacaklardır. Kalite ve teknik değer nitelik puanı, her bir iş kalemi için verilen puanların toplamıdır.
A.3. Toplam puan
Toplam puan, teklif fiyat puanı ile kalite ve teknik değer nitelik puanının toplamıdır.
A.4. Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli
Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli; FDTF = (ETF x 100) /
TTP formülü ile hesaplanacaktır. Bu formülde;
FDTF: İsteklinin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli,
ETF: Toplam puanı en yüksek istekliye ait teklif bedeli,
TTP: İsteklinin toplam puanı ifade eder." düzenlemesine yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3.4. maddesinde yer alan düzenleme ile amaçlanan,
4734 sayılı Kanun’un 40. maddesinde düzenlenen fiyat dışı unsurun, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini ve özellikle yapım işleri ihalelerinde işin erken tasfiye edilmesi suretiyle kaynakların verimli kullanılması ilkesinin muhtemel ihlallerini engelleyecek şekilde etkin kullanımını sağlamaktır. Bu bağlamda, yapım işi ihalelerinde bazı isteklilerin, birim fiyat üzerinden teklif alınan iş kalemlerinden özellikle işin niteliği itibarıyla miktarı işin devamı sırasında büyük değişkenlik gösterebilecek olan kazı yapılması gibi altyapıya ilişkin iş kalemlerinin birim fiyatını yaklaşık maliyete oranla çok yüksek, diğer iş kalemlerinin birim fiyatını ise çok düşük belirledikleri, bunun sonucunda ihalenin bu şekilde teklif veren isteklinin üzerinde kalması hâlinde, işin gerçekleştirilmesi aşamasında yüksek birim fiyat teklif edilen iş kalemlerindeki miktar artışı nedeniyle sözleşme bedelinin büyük kısmının bu iş kalemlerine karşılık olarak ödendiği, bu durumun sözleşme konusu iş kapsamındaki bazı imalatlar gerçekleştirilmeden işin tasfiye edilmesi sonucunu doğurduğu ve bu suretle kamu hizmetlerinin gecikmesine ve kaynakların verimli kullanılmamasına neden olduğu, söz konusu Tebliğ düzenlemesi ile yaklaşık maliyet içerisindeki idarece belirlenen her bir iş kaleminin yaklaşık maliyetteki oranı ile isteklinin teklifindeki aynı iş kalemlerinin her birinin isteklinin teklif fiyatına oranının karşılaştırılmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Aksine bir kabul, yani isteklinin teklif fiyatı ile yaklaşık maliyetin tutar bazında karşılaştırılması sonucuna götürecek bir değerlendirme, isteklilerin teklif fiyatlarını kendi şartlarına göre değil, yaklaşık maliyete göre oluşturması sonucunu doğuracak ve bu durum gerek rekabet ilkesine gerekse kaynakların verimli kullanılması ilkesine aykırılık teşkil edecektir.
Uyuşmazlık konusu ihaleye ilişkin idari şartname incelendiğinde, ihale dokümanında belirtilen 10 adet iş kalemi için “isteklilerce teklif edilen fiyatların, aynı iş kalemlerinin yaklaşık maliyetteki bedellerinin % 70 – % 130 aralığında (% 70 ve % 130 dâhil) kalması” durumunda isteklilere puan verileceğinin öngörüldüğü, buna göre, puan almak isteyen isteklilerce teklif fiyatı belirlenirken olası yaklaşık maliyetin esas alınması gerektiği, dolayısıyla serbest piyasa koşullarında teklif fiyatı oluşturulmasının fiilen kısıtlandığı, bu itibarla söz konusu düzenlemeyle sağlıklı fiyat rekabetinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda, uyuşmazlık konusu ihalenin, idari şartnamede yer alan düzenlemelerin rekabet ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerine uygun olmadığından bahisle iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, bu işlemin iptaline ilişkin Mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.