Karar No : 2022/UH.II-1593
Karar Tarihi : 13.12.2022
İlgili Kanun No : 4734
İlgili Madde No : 10 ve 38
“4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinde, ihale komisyonunun, verilen tekliflerin değerlendirilmesinden sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olduğunu belirlediği teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca ihale komisyonunca, anılan maddede belirtilen hususlar kapsamında yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınmak suretiyle aşırı düşük tekliflerin değerlendirileceği belirtilmiş olup bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği açıkça ortaya konulmuştur.
Bu çerçevede Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde, ihale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerine ilişkin olarak aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi yönünde ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir. Buna göre ihale ilanında ve dokümanında teklif fiyatı sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, teklif fiyatı sınır değerin altında kalan isteklilerin aşırı düşük teklif olarak tespit edileceği ve bu teklif sahiplerinden de teklifte önemli olduğu idarece belirlenen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak talep edileceği belirli kılınmıştır.
Bu noktada idarelerin aşırı düşük teklif sahiplerine gönderdiği aşırı düşük teklif açıklaması talep yazılarının kapsamı önem teşkil etmektedir. Özellikle personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinin birçok maliyet bileşenini ihtiva ettiği gözetildiğinde, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında tüm bileşenlerin açıklanabilmesi güç bir durumdur. Bu sebeple, ihale komisyonu tarafından, teklifi aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilere gönderilen aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazılarda, işin niteliğine göre isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmek suretiyle açıklama istenilmesi gerekmektedir.
Teknik şartname düzenlemeleri dikkate alındığında, anılan Şartname’nin 1’inci bölümünde gerçekleştirilecek işler kapsamında 22 adet personelin çalıştırılacağı ve bu personeller içerisinde yer alan 1 adet Elektrik-Elektronik Mühendisi ile adet Makine Mühendisi haricindeki personelin ihale konusu işin başka bölümlerinde çalıştırılamayacağı, anılan 22 adet personelin çalışacağı iş koluna uygun yazlık ve kışlık kıyafet giderlerinin yüklenici tarafından karşılanacağına yönelik Teknik Şartname düzenlemelerine 1’inci bölüm kapsamında yer verilmişken Teknik Şartname’nin 3’üncü bölümünde asansör bakımını gerçekleştirecek 2 adet personelin giyim giderlerine yönelik herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği görülmüştür.
Ayrıca Teknik Şartname’nin 1’inci bölümüne ilişkin düzenlemeler kapsamında 2 adet aracın iş kapsamında çalıştırılacağına ve araçların muayenelerinin tam olacağına yönelik düzenlemeye yer verilmiş olup araçların çalıştırılma maliyet ve giderlerine yönelik herhangi bir açıklayıcı düzenlemeye yer verilmemişken İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde iş kapsamında çalıştırılacak araçların yakıt, sigorta ve bakım maliyet/giderlerinin yüklenici tarafından karşılanacağına yönelik düzenlemelere yer verildiği görülmüştür.
Yukarı yer verilen tespitler dikkate alındığında, İdari Şartname ve Teknik Şartname düzenlemelerinin ihale konusu iş kapsamında çalıştırılacağı öngörülen araç ve personellerin maliyet giderlerinin hesaplanması noktasında teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilere yol gösterir nitelikte olmadığı anlaşılmıştır.
Yukarıda aktarılan mevzuat düzenlemeleri gereğince, gerek istekliler tarafından aşırı düşük tekliflerin sağlıklı bir şekilde açıklanabilmesi gerekse idarelerce bu açıklamaların eşit muamele ilkesi çerçevesinde sağlıklı bir şekilde değerlendirmelerinin yapılabilmesi bakımından mevzuata uygun bir aşırı düşük teklif sorgulama işleminin gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Ancak somut olayda, ihale komisyonu tarafından, açıklamaya esas olacak herhangi bir önemli teklif bileşeninin belirlenmemesi sebebiyle usulüne uygun gerçekleştirilmiş bir aşırı düşük teklif sorgulama işleminin mevcut olmadığı görülmüş olup bu durumun da aşırı düşük teklif açıklamaların sağlıklı bir şekilde hazırlanması ve sunulan açıklamaların da objektif kriterlere göre değerlendirilmesi imkânını ortadan kaldırdığı gözetildiğinde, aşırı düşük teklif sorgulaması işleminde mevzuata uyarlık olmadığı anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idare tarafından açıklamaya esas olacak önemli teklif bileşenlerinin belirtilmesi suretiyle teklifi aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden yeniden aşırı düşük teklif açıklama istenilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.”