Karar No : 2022/UH.I-1657
Karar Tarihi : 21.12.2022
İlgili Kanun No : 4734
İlgili Madde No : 62
“İhale komisyonu tarafından alınan ve 11.11.2022 tarihinde ihale yetkilisi tarafından onaylanan ihale komisyonu kararında ihalenin Y… Taş. Oto. Tem. İnş. Gıd. İth. İhrc. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi T… İnş. Nak. Mad. Pet. Ür. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır. Başvuru sahibi istekli tarafından itirazen şikayet başvurusunda kısaca, ihale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı ihale olduğu, ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin asgari işçilik maliyetini karşılamadığı, söz konusu ihale, personel çalıştırılmasına dayalı ihale olarak değerlendirilmese bile ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin damga vergisi, karar pulu ve kik payı nedeniyle, asgari işçilik maliyetini karşılayamadığı, bu açıdan anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği iddia edilmektedir.
İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin asgari işçilik maliyetini karşılayıp karşılamadığının değerlendirilmesi için öncelikle söz konusu ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı ihale olup olmadığı açısından değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmıştır.
4734 sayılı Kanun’un yukarıda yer verilen “İdarelerce uyulması gereken kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamayacağı ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca söz konusu maddenin 2’nci bendinde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımının tanımına yer verilmiş, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımının; 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konuşu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade ettiği, mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edileceği, hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirmenin her hizmet türü için ayrı ayrı yapılacağı ve danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımların personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmeyeceği belirtilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78’inci maddesinde de ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden hizmet alımlarının personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olduğu açıklanmıştır. Ayrıca, mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan ve niteliği gereği süreklilik arz eden park bahçe bakım ve onarım işinin, çöp toplama işinin, cadde, sokak, meydan vb. temizlik işlerinin, bu işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan refüj ve yeşil alanların bakım ve onarımının, ot temizliğinin, çim biçiminin, toprak işlemenin, arazi hazırlığının, fidan üretimi, dikimi ve bakımı ile ağaç budama, sulama ve bakımının, sürücülü araç/iş makinesi kiralama vb. işler ile Kurum tarafından belirlenecek diğer işler, 78.1.1 inci maddede yer alan diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edileceği ifade edilmiş olup 4734 sayılı Kanun’un yukarıda yer verilen 2’nci bendinde yer verilen alımların alt grupları da açıklanmıştır. Açıklamadan anlaşılacağı üzere yukarıda belirtilen işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan sürücülü araç kiralama işleri herhangi bir koşul aranmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilecektir.
Başvuruya konu ihalenin “Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü Trafik Güvenliği Başmühendisliğine Bağlı Yol Boyu Denetim İstasyonlarında Çalıştırılmak Üzere Yakıt Hariç Şoförlü ve Yakıt Dahil Şoförlü Taşıt ve Personel Servis Aracı Kiralanması İşi” olduğu ve ihalenin kısmi teklif açık olduğu ve ihalenin şikayete konu 1’inci(panel) kısmının konusunun “Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü Trafik Güvenliği Başmühendisliği hizmetlerinde 12(oniki) Ay süreyle; resmi hizmetler, kontroller ve nöbetçi taşıt olarak kullanılmak üzere 5 Adet Kısa Şasi Panel kiralama” olarak, ihalenin 2’ncı kısmının konusunun ise “Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü Trafik Güvenliği Başmühendisliği bağlı yol kenarı denetim istasyonlarında servis hizmetlerinde çalıştırılmak üzere (çift şoförlü ve yakıt dahil) personel servis aracı kiralanması işi” olarak belirtildiği görülmektedir.
Bu bağlamda söz konusu hizmet alımının 1’inci ve 2’nci kısımda yapılacak olan hizmet alımının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.1.3’üncü maddesinde yer verilen alımlardan olmadığı ve söz konusu Tebliğ’in 78.1.1’inci maddesinde yer alan koşullar değerlendirilerek ihale konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığının anlaşılması gerekmektedir.
Ayrıca Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.1.5’inci maddesinde ihalelerin 4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine uygunluğunun tespit edilmesinde; kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olup olmadığına ilişkin değerlendirmenin, ilgili kısma ilişkin yaklaşık maliyet de dikkate alınarak her bir kısım için ayrı ayrı yapılacağı, herhangi bir kısmın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olması halinde, ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edileceği açıklanmıştır. Bu bağlamda söz konusu işin personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığına ilişkin değerlendirmenin kısım bazında yapılması gerektiği anlaşılmıştır.
Söz konusu kısmın birim fiyat teklif cetvelinde “Trafik Güvenliği Başmühendisliğine Bağlı Yol Boyu Denetim İstasyonları emrine 5 Ad. (24 Saat dört(4) Şoförlü) Kısa Şasi Panel, 1400 CC ile 1800 CC arası, 90 beygir ve üzeri 4×2 tahrikli (2016 Model ve Üstü) (12 Ay x5Adet=60Ay),” satırı ve “Panel Şoförleri Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Çalışma” satırının yer aldığı, İdari Şartname ve ihalenin şikayete konu anılan kısmının Teknik Şartnamesi’nde yer alan düzenlemelerden söz konusu kısımda çalışacak araçların yakıt hariç sürücü dahil olacak şekilde belirtildiği, araçların 24 saat esasına göre çalışacağı, her bir araç için(5 araç) 4 sürücü belirlendiği ve sürücülerin aylık maaşlarının yürürlükteki brüt asgari ücretin % 20 fazlası olması gerektiği anlaşılmıştır.
EKAP işçilik hesaplama modülü üzerinden yapılan hesaplama sonucunda, 1 sürücünün %20 artırımlı asgari işçilik maliyetinin 9.512,36 TL, ulusal bayram ve genel tatil günleri maliyetinin 317,08 TL olduğu görülmektedir. Şikayete konu ihalenin 1’inci kısmında 4 sürücülü 5 araç kiralanacağı, sürücülerin asgari işçilik maliyetinin 2.282.966,40 TL(9.512,36x20x12), ulusal bayram ve genel tatil günleri maliyetinin 91.953,20 TL(317,08×290), toplam asgari işçilik maliyetinin 2.374.919,60 TL olduğu görülmektedir.
İdare tarafından hesaplanan yaklaşık maliyetin 3.193.408,75 TL, söz konusu tutarın %70’lik kısmına tekabül eden tutarın 2.235.386,13 TL olduğu, yukarıda hesaplanan toplam asgari işçilik maliyetinin 2.374.919,60 TL olduğu ve sürücülerin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı göz önüne alındığında şikayete konu kısmın personel çalıştırılmasına dayalı ihale olduğu anlaşılmıştır.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, sözleşme gideri ve genel giderler dahil toplam asgari işçilik maliyetinin altında işçilik bedeli teklif eden isteklilerin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği anlaşılmıştır. Bu açıdan şikayete konu kısım açısından EKAP işçilik modülü üzerinden yapılan hesaplamada sözleşme ve genel giderler dahil 1 aylık işçilik maliyetinin 9.892,85 TL, ulusal bayram ve genel tatil günleri maliyetinin 329,76 TL olduğu, toplam işçilik maliyeti olan 2.469.914,40 TL’nin (9.892,85x20x12 + 329,76×290) altında teklif verilmemesi gerektiği anlaşılmıştır.
Ancak 4734 sayılı Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde hangi idarelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamayacağı ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümlerini uygulamayacağının hüküm altına alındığı, ihalenin Karayolları Genel Müdürlüğüne bağlı Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü tarafından yapıldığı ve söz konusu idarenin (II) sayılı cetvelde yer aldığı ve personel çalıştırılmasına dayalı ihale yapmasının mümkün olmadığı görülmüştür. Ayrıca yukarıda yer verilen Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.1.5’inci maddesine göre herhangi bir kısmın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olması halinde, ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edileceği göz önüne alındığında, başvuru sahibinin sadece 1’inci kısma şikayeti bulunsa da ihalenin tamamının iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
…
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.”