Karar : MAL ALIMI İHALELERİNDE DİĞER TEKLİFLERE VEYA YAKLAŞIK MALİYETE GÖRE HANGİ İSTEKLİLERİN TEKLİFİNİN AŞIRI DÜŞÜK OLDUĞUNU TESPİT EDERKEN İDARELERİN NASIL BİR YOL İZLEYECEKLERİNE İLİŞKİN SINIRLAYICI BİR DÜZENLEMEYE YER VERİLMEMİŞTİR
Karar No : 2023/UM.I-45
Karar Tarihi : 04.01.2023
İlgili Kanun No : 4734
İlgili Madde No : 38
“İnceleme konusu ihalenin e-teklif alınmak suretiyle 13.10.2022 tarihinde gerçekleştirildiği, ihalenin yaklaşık maliyetinin idare tarafından 92.516.317,00 TL olarak hesaplandığı, bahse konu ihaleye 4 isteklinin katıldığı; isteklilerden K… Tek. Enrj. ve Müh. A.Ş.nin teklif bedelinin 54.780.000,00 TL; Y… Tek. Enrj. ve Endstr. A.Ş.nin teklif bedelinin 74.100.000,00 TL; T… T… A.Ş.nin teklif bedelinin 83.381.273,76 TL ve başvuru sahibi İ… İltşm. Tek. San. Tic. Ltd. Şti. – M… İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklif bedelinin 84.923.230,00 TL olduğu, idare tarafından isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmeksizin 15.11.2022 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin K… Tek. Enrj. ve Müh. A.Ş. üzerinde bırakıldığı tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde; ihale komisyonları tarafından, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre hangi isteklilerin teklifinin aşırı düşük olduğunun tespit edilmesi gerektiği belirtilmiş; öte yandan aynı maddede, bu tespitin ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre yapılması ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye Kurumun yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda; ihale konusu işin türü ve niteliği, aşırı düşük tekliflerin nasıl tespit edileceği hususu açısından önem arz etmektedir.
Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 58’inci maddesinde de; ihale komisyonları tarafından, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre hangi isteklilerin teklifinin aşırı düşük olduğunun tespit edilmesi ve bu isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması talep edilmesi gerektiği belirtilmiş; Kamu İhale Genel Tebliği’nin 62/A maddesinde ise; mal alımı ihalelerinde aşırı düşük teklif sahibi istekliler tarafından sunulacak açıklamalarda, aynı Tebliğ’in “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde belirtilen açıklama yöntemlerinin kullanılması gerektiği hükme bağlanmıştır. Öte yandan söz konusu Tebliğ’de; diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre hangi isteklilerin teklifinin aşırı düşük olduğunun tespit edilmesi amacıyla idarelerin kullanması gereken yöntemler/formüller hizmet alımı ihalelerine ilişkin olarak 79.1’inci maddede, yapım işleri ihalelerine ilişkin olarak ise 45.1.1’inci maddede açıklanmışsa da, mal alımı ihalelerinde diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre hangi isteklilerin teklifinin aşırı düşük olduğunu tespit ederken idarelerin nasıl bir yol izleyeceklerine ilişkin sınırlayıcı bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Dolayısıyla mal alımı ihalelerinde ihale komisyonunun, diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan isteklileri tespit etmesi gerektiği; ancak bu tespiti yaparken kullanılacak yöntem/formülü belirleme hususunda idarelerin takdir yetkisinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
Tüm bu tespit ve değerlendirmeler neticesinde; e-teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen inceleme konusu ihalede, ihale komisyonu tarafından diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olan istekli bulunup bulunmadığının tespit edilmesi gerektiği, bahse konu tespitin yapılması aşamasında idarenin hangi yöntem/formülü kullanacağını belirleme hususunda takdir yetkisinin bulunduğu, idarece belirlenecek yöntem/formüle göre yapılan hesaplamalar neticesinde teklifi diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerden idarece aşırı düşük teklif açıklaması talep edileceği, aşırı düşük teklif açıklamasını yazılı olarak sunmayan veya açıklamaları yeterli bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği anlaşılmakta olup, mezkûr ihalede ihale komisyonu tarafından seçilen yöntem kapsamında yaklaşık maliyete veya diğer tekliflere göre yapılan değerlendirme neticesinde ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirilmediği, bu itibarla başvuru sahibi tarafından itirazen şikâyet dilekçesinde belirtilen hususlar itibarıyla ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirilemeyeceği, isteklilerin aşırı düşük teklif sahibi olarak belirlenmesi hususunun idare tarafından seçilecek yöntemler çerçevesinde idarenin sorumluluğunda olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.”